سرور چیست؟ ممکن است این سوال برای هر کسی پیش بیاید. به عنوان یکی از مهمترین تجهیزات حوزه فناوری اطلاعات، سرورها نقش کلیدی در ارتباطات مدرن و ذخیره‌سازی اطلاعات دارند.
اما آیا می‌دانید که سرورها چه انواعی دارند؟ با ویژگی‌های منحصر به‌فرد سرورها آشنا هستید؟ در این مقاله، ما به طور جامع و کامل به بررسی 0 تا 100 انواع سرور می‌پردازیم تا شما را با دنیای جذاب سرورها آشنا کنیم.
از سرورهای وب و ذخیره‌سازی تا سرورهای ابری و ایمیل، همه را در این مقاله خواهیم آموخت و به شما اطلاعاتی عمیق و کاربردی ارائه خواهیم داد تا بتوانید بهترین خرید را برای فراهم کردن نیازهای خود داشته باشید.
سرور چیست؟
سرور، یک کامپیوتر یا سیستم نرم‌افزاری است که به سایر کامپیوترها (کلاینت‌ها) از طریق شبکه، خدمات، منابع یا قابلیت‌های مختلفی را ارائه می‌دهد.
سرورها می‌توانند طیف وسیعی از اهداف، از جمله میزبانی (هاستینگ) وبسایتها، مدیریت ارتباطات ایمیل، ذخیره و بازیابی داده‌ها، اجرای برنامه‌ها و تسهیل اشتراک‌گذاری فایل را انجام دهند.
سرورها معمولاً به صورت 7/24 کار می‌کنند و دسترسی و قابلیت اطمینان ثابتی را برای مشتریانی که به دنبال خدمات پایداری هستند تضمین می‌کنند و اغلب از تنظیمات سخت‌افزاری و نرم‌افزاری اختصاصی برای نقش‌های خاص خود استفاده می‌کنند.
سرورها نقش مهمی در عملکرد اینترنت و شبکه‌های لوکال ایفا می‌کنند و ارتباطات و تبادل داده کارآمد را بین دستگاه‌ها و کاربران امکان‌پذیر می‌سازند.
سرور چه کاربردی دارد؟
سرورها برای انجام وظایف خاصی در محیط‌های مختلف به کار می‌روند و نقش مهمی در زیرساخت اینترنت و سیستم‌های اطلاعاتی دارند. در ادامه، درباره کاربردهای سرورها توضیحات کاملی را ارائه خواهیم داد.
– ذخیره‌سازی داده: سرورها قادرند به بهترین شکل ممکن ذخیره‌سازی اطلاعات را انجام دهند. این اطلاعات می‌توانند اسناد، تصاویر، فیلم‌ها، مجموعه‌ای داده های پردازش شده و … باشند. با نصب فایل سیستم و پایگاه‌داده (دیتابیس) بر روی سرورها، امکان دسترسی و مدیریت داده‌ها برای کاربران فراهم می‌گردد.
– اشتراک‌گذاری منابع: از سرورها می‌توان به عنوان فضای اشتراکی استفاده نمود تا فایل‌ها، پوشه‌ها و منابع دیگر را بین کاربران به اشتراک گذاشت. این اشتراک‌گذاری منابع به کاربران اجازه می‌دهد تا از هر کجا و در هر زمانی به اطلاعات مورد نیاز دسترسی پیدا کنند.
– میزبانی (هاستینگ) وبسایت: سرورها می‌توانند کار هاستینگ وبسایتها و اپلیکیشن‌های تحت وب را نیز انجام دهند. با استفاده از سرورها، سرعت بارگذاری وبسایتها افزایش می‌یابد و می‌توان به تعداد بیشتری از کاربران خدمات ارائه نمود.
– ارائه خدمات ایمیل: برای ارسال، دریافت و ذخیره ایمیل‌های سازمانی می‌توان از سرورها بهره برد.
– مدیریت دستگاه‌های شبکه: سرورها به عنوان نقطه مرکزی مدیریت شبکه‌های کامپیوتری نقش اساسی ایفا می‌کنند. آنها می‌توانند کارهایی مانند توزیع IP، مسدود کردن دستگاه‌های ناشناخته و مدیریت دسترسی کاربران را انجام دهند.
– اجرای برنامه‌های خاص: سرورها قادر هستند برنامه‌های مختلفی را که نیازمندی‌های خاصی نیز دارند، اجرا نمایند.
– مدیریت امنیت: یکی از مهم ترین کاربردهای سرور در سازمان‌ها، تامین امنیت شبکه و داده‌ها است. با استفاده از سرور می‌توان فایروال، آنتی ویروس و سیستم‌های تشخیص نفوذ را مدیریت نمود تا از هر گونه استفاده غیرمجاز از سیستم جلوگیری کرد.
– ارتباطات شبکه: اغلب سرورها به عنوان سرورهای ارتباطات شبکه جهت اتصال دستگاه‌ها و کاربران به یکدیگر مورد استفاده قرار می‌گیرند که شامل سرورهای DHCP (تخصیص IP)، DNS (نام‌گذاری دامنه) و VPN (شبکه خصوصی مجازی) می‌باشد.
– مدیریت منابع سخت‌افزاری: سرورها می‌توانند محیط‌های مجازی‌سازی را ارائه دهند و امکان ارائه منابع سخت‌افزاری مانند پردازنده، حافظه و ذخیره‌سازی را به صورت بهینه فراهم سازند. این موضوع باعث می‌شود چندین برنامه و سرویس را روی سرورها مستقر نمود و به بهره‌وری بیشتری دست یافت.
سرور چه اجزایی دارد؟
همانطور که گفته شد، سرور نوعی کامپیوتر پیچیده است که معمولاً از چندین اجزا و تجهیزات مختلف تشکیل شده است. در ادامه، به برخی از اصلی‌ترین اجزای یک سرور اشاره می‌کنیم.
• سخت‌افزار (Hardware)
پردازنده (CPU): پردازنده یا CPU مسئول اجرای عملیات‌های محاسباتی در سرور است.
حافظه RAM: از حافظه RAM برای ذخیره‌سازی داده‌ها و برنامه‌ها در حال اجرا استفاده می‌شود.
درایو‌های ذخیره‌سازی: درایو‌های هارد دیسک (HDD) یا درایو‌های SSD برای ذخیره‌سازی داده‌ها و اطلاعات، کاربرد دارند.
کارت شبکه (Network Card): به سرور امکان اتصال به شبکه را می‌دهد.
• نرم‌افزار (Software)
سیستم عامل (Operating System): سیستم عامل روی سرور نصب می‌شود و مدیریت منابع سخت‌افزاری و اجرای برنامه‌ها را بر عهده دارد. از سیستم عامل های متداول می‌توان به Windows Server و Linux (مانند CentOS، Ubuntu، و Red Hat) اشاره کرد.
نرم‌افزارهای کاربردی: این نرم‌افزارها شامل برنامه‌ها و خدماتی مانند وب‌سرورها (مثل Apache و Nginx)، پایگاه‌های داده (مثل MySQL و Microsoft SQL Server)، سرورهای ایمیل (مثل Microsoft Exchange) و برنامه‌های مختلف کاربردی دیگر هستند.
میان‌افزار (Middleware): در سرورها برای ارتباط و تعامل بین برنامه‌ها و سیستم‌های مختلف کاربرد دارد.
• منابع شبکه (Network Resources)
آدرس IP: سرور برای شناسایی و دسترسی به شبکه از یک آدرس IP استفاده می‌کند.
دامنه (Domain): زمانیکه می خواهیم یک وبسایت یا اپلیکیشن تحت وب را راه اندازی کنیم، داشتن دامنه یک نیازمندی حیاتی است.
• مدیریت و پشتیبانی (Management and Support)
نرم‌افزارهای مدیریت (Management Software): این نرم‌افزارها به مدیران سرور امکان مدیریت و نظارت بر عملکرد سرورها را می‌دهند.
تجهیزات پشتیبانی (Support Equipment): تجهیزاتی مانند نیروگاه‌های باتری برای برق پشتیبانی در مواقع قطعی برق و تجهیزات خنک‌کننده جهت حفظ دمای مناسب سرور مورد استفاده قرار می‌گیرند.
ترکیب دقیق این اجزا بسته به نیازها و کاربردهای مختلف سرور متفاوت است. سرورها معمولاً برای انجام وظایف خاصی طراحی و پیکربندی می‌شوند و می‌توانند از نظر سخت‌افزاری و نرم‌افزاری متفاوت باشند.
اصلی ترین ویژگی های سرور
پایداری و قابلیت اطمینان: سرورها باید پایدار و مطمئن باشند. این بدین معناست که باید بتوانند به صورت طولانی مدت و بدون وقفه کار کنند و در مواقع خرابی، بتوان آنها را به سرعت به حالت عادی بازگرداند.
عملکرد بالا: توانایی انجام عملیات‌های محاسباتی پیچیده و پراکنده از اصلی ترین ویژگی های سرورها محسوب می‌شود. یعنی سرورها می‌بایست قادر باشند به درخواست‌های کاربران یا دستگاه‌های متعدد پاسخ دهند.
امنیت: یکی از مهم ترین قابلیت های سرورها، برخورداری از امکانات پیشرفته امنیتی است. سرورها باید بتوانند در مقابل حملات سایبری و دسترسی غیرمجاز به داده‌ها مصون بمانند.
مدیریت منابع: سرورها باید توانایی مدیریت منابع سخت‌افزاری و نرم‌افزاری خود را داشته باشند. این شامل تخصیص منابع به برنامه‌ها و کاربران، نظارت بر مصرف منابع، و مدیریت دسترسی‌ها می‌شود.
قابلیت هماهنگی: یکی دیگر از ویژگی های اصلی سرورها، قابلیت هماهنگی با دستگاه‌ها و سیستم‌های مختلف است. بدین معنی که باید توانایی پاسخ به درخواست‌ها و پروتکل‌های مختلف را داشته باشند.
قابلیت برنامه‌ریزی و انعطاف‌پذیری: سرورها باید از نظر نرم‌افزاری قابلیت برنامه‌ریزی و کانفیگ مجدد را داشته باشند تا بتوانند به نیازهای در حال ظهور سازمان پاسخ دهند.
مدیریت و نظارت: سرورها باید ابزارهای مدیریت و نظارت قوی داشته باشند تا مدیران بتوانند عملکرد آنها را مانند پایش و ارتقاء بهبود دهند.
قابلیت پشتیبان‌گیری و بازیابی: سرورها باید دارای قابلیت پشتیبان‌گیری و بازیابی داده‌ها باشند تا در صورت بروز مشکلات یا خرابی، اطلاعات از دست نرود.
پروتکل‌های شبکه: سرورها باید از پروتکل‌های شبکه متداولی مانند TCP/IP پشتیبانی کنند تا بتوانند با دستگاه‌ها و سرورهای دیگر در شبکه ارتباط برقرار کنند.
دیتاسنتر چیست؟
دیتاسنتر یک مرکز فیزیکی است که برای نگهداری و مدیریت تجهیزات و سرورهای کامپیوتری به کار می‌رود. دیتاسنتر معمولاً دارای شرایط مناسبی برای حفظ امنیت و پایداری هستند، از جمله سیستم‌های خنک‌کننده، تامین برق پایدار، و امنیت فیزیکی. دیتاسنترها به شرکت‌ها و سازمان‌ها کمک می‌کنند تا اطلاعات و سرویس‌های آنلاین خود را به طور اثربخش و مطمئن مدیریت کنند. این مکان‌ها معمولاً به شبکه اینترنت متصل بوده و می‌توانند مجموعه‌ای از سرورها، ذخیره‌سازی داده، تجهیزات شبکه، و دیگر منابع مورد نیاز برای ارائه خدمات را ارائه کنند.
سیستم عامل سرور
سیستم‌عامل سرور (Server Operating System) نوعی سیستم عامل است که برای مدیریت و اجرای برنامه‌ها و خدمات روی سرورهای کامپیوتری کاربرد دارد. این سیستم‌عامل‌ها معمولاً به شبکه‌های بزرگ و پیچیده متصل می‌شوند و وظایفی مانند مدیریت منابع، امنیت، مانیتورینگ، و مدیریت کاربران را انجام می‌دهند.
نمونه‌هایی از سیستم‌عامل‌های سرور عبارتند از:
Windows Server: این سیستم عامل توسط مایکروسافت توسعه داده شده است و برای برنامه‌ها و سرویس‌هایی که نیاز دارند روی سرورهای ویندوزی اجرا شوند، کاربرد دارد.
Linux Server: لینوکس یک سیستم عامل متن باز است و توزیع های متنوعی از آن در دسترس می‌باشد، مانند Ubuntu Server، CentOS، Red Hat Enterprise Linux، Rocky Linux و غیره. این سیستم عامل برای سرورها یکی از محبوب ترین گزینه ها است.
با انواع سرور و کاربرد آنها آشنا شوید
1. سرورهای وب (Web Servers)
سرورهای وب، وظیفه اجرای وبسایتها و اپلیکیشن‌های مبتنی بر وب را بر عهده دارند. آنها درخواست‌های HTTP را از مرورگرها دریافت کرده و صفحات وب را به کاربران ارسال می‌کنند. Apache، Nginx، و Microsoft IIS از معروف‌ترین سرورهای وب هستند و در بسیاری از وبسایت‌های اینترنتی استفاده می‌شوند.
2. سرورهای دیتابیس (Database Servers)
سرورهای دیتابیس وظیفه ذخیره‌سازی و مدیریت داده‌ها را دارند. انواع مختلفی از دیتابیس‌ها وجود دارند، از جمله MySQL، PostgreSQL، Microsoft SQL Server و Oracle Database. این سرورها به برنامه‌های نرم‌افزاری امکان انجام عملیات CRUD (ساختن، خواندن، به‌روزرسانی و حذف) روی داده‌ها را می‌دهند.
3. سرورهای فایل (File Servers)
سرورهای فایل برای ذخیره‌سازی و به اشتراک گذاری فایل‌ها در شبکه‌های مختلف استفاده می‌شوند. آنها به کاربران اجازه می‌دهند تا فایل‌ها را از راه دور بخوانند و بنویسند. مثال‌هایی از سرورهای فایل شامل NFS (Network File System) و Samba هستند.
4. سرورهای ایمیل (Email Servers)
سرورهای ایمیل وظیفه ارسال، دریافت و مدیریت ایمیل‌ها را بر عهده دارند. این سرورها از پروتکل‌هایی مانند SMTP (Simple Mail Transfer Protocol) و IMAP (Internet Message Access Protocol) استفاده می‌کنند. Microsoft Exchange و Postfix از سرورهای محبوب هستند.
5. سرورهای ابری (Cloud Servers)
سرورهای ابری، در محیط‌های ابری (مثل AWS، Azure و Google Cloud) میزبانی می‌شوند و به شرکت‌ها و توسعه‌دهندگان امکان اجرای برنامه‌ها و خدمات ابری را می‌دهند. این نوع سرورها مقیاس پذیری بالا، قابلیت مدیریت آسان، و امنیت بالا را فراهم می‌کنند.
6. سرورهای بازی (Game Servers)
سرورهای بازی برای اجرای بازی‌های آنلاین و ایجاد ارتباط بین بازیکنان استفاده می‌شوند. آنها وظیفه مدیریت و همگام‌سازی بازی را بر عهده دارند.
7. سرورهای شبکه و امنیت (Network and Security Servers)
این دسته از سرورها به تأمین امنیت و مدیریت شبکه‌های کامپیوتری می‌پردازند. سرورهای DNS، فایروال (Firewall)، سرورهای VPN (Virtual Private Network) و سرورهای IDS/IPS (Intrusion Detection System/Intrusion Prevention System) از جمله آنها هستند.
8. سرور مجازی (VPS)
سرور مجازی یا (Virtual Private Server) به نوعی سرور اشاره دارد که به صورت مجازی در یک سرور فیزیکی بزرگ تعبیه شده است. در واقع، یک سرور فیزیکی را می‌توان به چندین سرور مجازی تقسیم نمود. هر سرور مجازی به عنوان یک سیستم عامل مستقل با منابع محدودی شناخته می‌شود و به کاربران اجازه می‌دهد تا نرم‌افزارها و برنامه‌های خود را در آن اجرا کنند.